Psihologija sporta

Istorija sporta

Još od početka čovječanstva naši preci takmičili su se pred svojim saplemenicima. Bile su to uglavnom igre koje su služile kao dobar trening za stvarne situacije – lov i bitke s drugim klanovima. Takođe, uglavnom su se održavale tokom tradicionalnih svetkovina, kao što su žetva, promena godišnjih doba… Svjesni da te igre služe kao dobar način da pripadnici njihovog plemena istroše negativnu energiju, a usput se pripreme za velike napore, poglavari i njihovi šamani preuzeli su ulogu organizatora tadašnjih sportova.

Iako su se igre, tačnije sportovi, razvijali na sve četiri strane zemaljske kugle, svakako najveći istorijski uticaj imale su antičke Olimpijske igre. Smatra se da su prve Igre održane 776. godine prije naše ere u Olimpiji, na sjeverozapadu Peloponeza. Ubrzo je ustanovljeno pravilo da za vrijeme trajanja Igara sva neprijateljstva moraju obavezno da prestanu, a sve do povratka takmičara kućama morao je da vlada Sveti mir (ekeherija)..

Dolaskom Rimskog carstva nastalo  je vrijeme apsolutne dehumanizacije i komercijalizacije zarad najnižeg oblika zabave: hljeba i igara – panem et circenses. Na red su stigle gladijatorske igre.

Dakle, od starog Rima počelo je naglo propadanje sporta, koje se nastavilo tokom skoro dva milenijuma. Viteške igre u srednjem veku, koje nisu zaobišle ni naše prostore, nikada nisu dostigle nivo Olimpijskih igara. Obično su se sastojale od više disciplina, kao što su gađanje iz luka, jahanje, plivanje, lov, društvene igre i recitovanje. Dugo je sportu trebalo vremena da stane na noge, da se vrati tamo odakle je počeo – od duše čovekove. Do toga je došlo tek u 18, a posebno u 19. vijeku u Evropi. Mnoge sportske grane dobile su konačan oblik u Engleskoj, prije svih boks, tenis, stoni tenis, fudbal i ragbi. Zimski sportovi su se razvijali u Norveškoj i srednjoj Evropi, a oni vezani za vodu gdje drugde nego u „pupku svijeta“ – Mediteranu. Hrvanje se razvijalo na Bliskom istoku, košarka, odbojka, hokej na ledu u Sejvernoj Americi, a gimnastika u srednjoj Evropi i Švedskoj. Pokretanjem modernih Olimpijskih igara, prije svega zahvaljujući francuskom baronu Pjera de Kubertena, sport je stekao širu afirmaciju u svijetu u kome su se distance, zahvaljujući tehnološkom napretku, sve lakše prelazile. Otprilike u isto vrijeme, dakle u drugoj polovini 19. veka, moderan sport počinje da se razvija i na ovdašnjim prostorima.

 Psihologija sporta

Psihologija sporta je nauka koja proučava psihološke aspekte svih oblika i sadržaja fizičke kulture i ponašanja svih učesnika u njima sa ciljem da opiše, objasni, predvidi i kontroliše ta ponašanja kako bi bila usmjerena u pravcu postizanja lične i sportske kompetentnosti. Psihologija sporta je kompleksna disciplina koja zahtijeva poznavanje mnogih drugih oblasti psihologije (Psihologije ličnosti, Socijalne psihologije, Psihološke prevencije, Psihologije međuljudskih odnosa, itd) ali i dobro poznavanje i intergaciju znanja i pristupa i drugih nauka kao što su medicina, pedagogija, sociologija, itd-tzv.”holistički pristup”.

Jedan od najbitnijih zadataka psihologije sporta je i da vrati “sportski duh” i “fer-plej” i smisao sportu kao takmičarskoj aktivnosti te da spriječi dalju dehumanizaciju sportista (a posebno mladih), kao i da spriječi njihovo tretiranje kao potrošne robe, čija se vrijednost mjeri bojom metala koje su osvojili i namjerno preuveličanom vrijednošću transfera i ugovora, te da im pomogne da steknu ili povrate osjećanje samopoštovanja, ljudske vrijednosti i dostojanstva, jer je to jedini način da pokažu svoju vrijednost i postignu svoj maksimum.
Uloga psihologa u sportu

Saradnja sa sportskim psihologom preporučuje se svim sportistima, neovisno o rangu takmičenja, polu i dobi. Sportski psiholog podrška je sportistima_kinjama i saradnja znači da sportista_kinja vodi računa o svojoj mentalnoj pripremljenosti za takmičenje, a ne samo o fizičkoj i tehničko-taktičkoj. Sportski psiholog_inja može pomoći sportisti_kinji u ovim domenama:

1. a) definisanju ciljeva u karijeri,
2. b) smanjenju napetosti prije i za vrijeme izvođenja,
3. c) poboljšanju koncentracije na treningu i takmičenju,
4. d) vježbama pravilnog disanja i opuštanja mišića,
5. e) edukaciji  roditelja  i  trenera  (npr.  poučavanje  pravilnoj  komunikaciji  sa sportistima).

Također, uloga psihologa_inje u sportu je takva, da on mora kontinuirano raditi s grupom sportista_kinja, kroz razgovor, razumijevanje, aktivno slušanje I pružanje snage za pomoć I samopomoć.

QSport

Uloga psihologa_inje u domeni qsporta može da se posmatra kroz lupu vidljivosti članova_ica qsport grupe. Samo postojanje qsport grupe implicira određenu vidljivost njenih članova_ica, gdje se uloga psihologa_inje mora prilagoditi iz rada s članovima_icama na rezultatima I fer pleju u upravo rad na pritisku zbog vidljivosti. Psiholog_inja u qsport grupi ima zadatak osnažiti pojedince_ke  upravo u domenu razvijanja ličnih kapaciteta ličnosti, emotivnom rastu, lakšem podnošenju stresa I svim drugim faktorima koje vidljivost može implicirati.